Badanie EEG – zastosowanie w diagnostyce neurologicznej i przebieg procedury

EEG to bezpieczne, nieinwazyjne badanie rejestrujące aktywność elektryczną mózgu, kluczowe w rozpoznaniu padaczki, ocenie zaburzeń snu oraz monitorowaniu leczenia neurologicznego. Elektrody umieszczone na skórze głowy zapisują fale mózgowe, które neurolog interpretuje w kontekście objawów pacjenta. Poniżej wyjaśniamy, kiedy EEG jest potrzebne, jak wygląda krok po kroku i jak przygotować się, by wynik był wiarygodny.

Przeczytaj również: Kardiolog dla dorosłych a dziecięcy

EEG – na czym polega i dlaczego jest tak ważne w neurologii?

EEG (elektroencefalografia) rejestruje bioelektryczną aktywność kory mózgowej za pomocą zestawu elektrod przyklejonych do skóry głowy. Urządzenie wychwytuje zmiany potencjałów i zapisuje je w postaci charakterystycznych fal: delta, theta, alfa, beta oraz gamma. Ich układ, amplituda i rytm odzwierciedlają stan czynnościowy mózgu w czuwaniu i śnie.

Badanie jest bezbolesne i całkowicie nieinwazyjne – nie podaje się kontrastu, nie dochodzi do promieniowania, a skóra nie jest naruszana. Dzięki temu EEG wykonuje się zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, również u niemowląt. Wynik analizuje specjalista (najczęściej neurolog), łącząc zapis z wywiadem i badaniem neurologicznym.

Kiedy lekarz zleca badanie EEG?

EEG ma szerokie zastosowanie w diagnostyce i monitorowaniu chorób ośrodkowego układu nerwowego. Najczęstsze wskazania obejmują:

• Diagnostykę padaczki – EEG jest złotym standardem w rozpoznawaniu i monitorowaniu padaczki, wykrywa napadową aktywność bioelektryczną i pomaga dobrać leczenie.
• Zaburzenia snu – ocena architektury snu, identyfikacja faz NREM/REM, poszukiwanie przyczyn bezsenności, parasomnii czy napadów nocnych.
• Urazy, udary, guzy mózgu – EEG ujawnia zmiany czynnościowe po uszkodzeniach organicznych, wspiera różnicowanie przyczyn napadów i zaburzeń świadomości.
• Omdlenia i napadowe zaburzenia świadomości – pomoc w różnicowaniu epizodów padaczkowych z kardiogennymi lub psychogennymi.
• Bóle głowy – w wybranych sytuacjach, gdy obraz kliniczny sugeruje tło napadowe lub powikłania neurologiczne.
• Ocena stanu świadomości – wsparcie w rozpoznaniu śpiączki i śmierci mózgu według obowiązujących procedur.
• EEG u dzieci – w zaburzeniach rozwoju, mowie, koncentracji, przy podejrzeniu napadów nieświadomości czy tikiem z komponentą napadową.

Przebieg badania EEG krok po kroku

Procedura jest prosta i trwa zwykle 20–40 minut, a przy EEG we śnie lub z deprywacją snu – dłużej. Pacjent rozmawia ze specjalistą, a następnie technik EEG prowadzi rejestrację.

1) Przygotowanie skóry i zakładanie elektrod – technik odtłuszcza skórę głowy, nakłada żel przewodzący i umieszcza elektrody zgodnie ze standardem 10–20 (np. Fp1, Fp2, C3, C4, O1, O2). Elektrody są mocowane miękkim czepkiem lub taśmami.

2) Rejestracja spoczynkowa – pacjent siedzi lub leży, ma zamknięte i otwarte oczy zgodnie z poleceniami. Rejestrowane są rytmy podstawowe (np. alfa w potylicy przy zamkniętych oczach).

3) Próby czynnościowe – wykonuje się hiperwentylację (kilka minut głębokiego oddychania) oraz fotostymulację (błyski o zmiennej częstotliwości). Te bodźce zwiększają czułość badania, mogą uwidocznić utajoną aktywność napadową.

4) Dodatkowe protokoły – w razie wskazań rejestruje się EEG we śnie, po częściowej deprywacji snu lub w trakcie drzemki. U małych dzieci badanie nierzadko wykonuje się w naturalnym śnie.

5) Zakończenie i opis – po zdjęciu elektrod skóra jest oczyszczana. Lekarz analizuje zapis (m.in. symetrię, rytmy tła, fale wolne, iglice, zespoły iglica-fala, artefakty) i sporządza opis z wnioskami klinicznymi.

Jak przygotować się do EEG, aby wynik był wiarygodny?

Przygotowanie jest proste, ale ma znaczenie dla jakości zapisu:

• Sen – wyśpij się zgodnie z zaleceniem lekarza; przy EEG po deprywacji sen skróć według wytycznych.
• Włosy – umyj głowę dzień wcześniej, nie używaj lakieru, pianek, olejków; suche, czyste włosy poprawiają przewodnictwo.
• Leki – przyjmuj leki zgodnie z zaleceniem; nie odstawiaj leków przeciwpadaczkowych bez decyzji lekarza.
• Stymulanty – unikaj kofeiny, nikotyny i energii napojów na kilka godzin przed badaniem (chyba że lekarz zaleci inaczej).
• Posiłek – zjedz lekki posiłek; hipoglikemia może zafałszować zapis i samopoczucie.

Co może wykryć EEG, a czego nie pokaże?

EEG wykrywa zaburzenia czynnościowe mózgu: wyładowania napadowe, uogólnione lub ogniskowe zwolnienia rytmu, asymetrie półkulowe, zaburzenia organizacji snu. Pomaga różnicować typy napadów (ogniskowe vs. uogólnione) i monitorować skuteczność leczenia – np. wygaszenie iglic po włączeniu leku.

Jednocześnie EEG nie zastępuje obrazowania – nie „pokaże” guza tak jak rezonans magnetyczny czy tomografia. Może jednak sugerować tło organiczne (np. ogniskowe zwolnienie nad płatem skroniowym), co ukierunkowuje dalszą diagnostykę. Dlatego często łączy się EEG z MRI/CT oraz badaniami laboratoryjnymi.

EEG u dzieci – praktyczne wskazówki dla rodziców

Dzieci dobrze tolerują EEG, jeśli badanie przebiega spokojnie i przewidywalnie. Warto wyjaśnić maluchowi, że „czapeczka z kabelkami” tylko słucha mózgu i nic nie boli. U niemowląt i małych dzieci badanie często wykonuje się w naturalnym śnie (po karmieniu). W razie potrzeby neurolog zaleca łagodną deprywację snu.

Jeżeli celem jest ocena napadów nieświadomości, prosi się dziecko o kilkuminutową hiperwentylację, która może wywołać typowe wyładowania. Po badaniu dziecko od razu wraca do codziennych aktywności.

Bezpieczeństwo i możliwe ograniczenia

EEG jest bezpieczne również dla kobiet w ciąży i pacjentów z rozrusznikami. Najczęstsze niedogodności to chwilowy dyskomfort przy zakładaniu elektrod czy odczuwanie zmęczenia po hiperwentylacji. W bardzo rzadkich sytuacjach fotostymulacja może wywołać napad u osób z padaczką światłowrażliwą – procedury przewidują wtedy natychmiastowe przerwanie bodźca i pomoc personelu.

Ograniczenia obejmują podatność na artefakty (ruch, mruganie, napięcie mięśni, zakłócenia elektryczne). Dlatego ważne są dobre przygotowanie, współpraca pacjenta i doświadczenie zespołu opisującego zapis.

Kto interpretuje wynik i co zawiera opis EEG?

Wynik opisuje neurolog lub w określonych wskazaniach psychiatra, odnosząc zapis do obrazu klinicznego. Opis zawiera: rytm podstawowy (np. alfa 10 Hz, symetryczny), rejestrowane zjawiska (iglice, fale ostre, zespoły iglica–fala), reakcje na próby (fotostymulacja, hiperwentylacja), obecność artefaktów, oraz wniosek – czy zapis jest prawidłowy, czy nieprawidłowy i jakiego typu.

To wnioski z EEG wpływają na decyzje terapeutyczne: dobór leku przeciwpadaczkowego, modyfikację dawki, potrzebę dalszych badań (MRI, konsultacje). U pacjentów monitorowanych przewlekle porównuje się kolejne zapisy, oceniając dynamikę zmian.

EEG a inne techniki – kiedy wybrać które badanie?

EEG najlepiej wychwytuje zmiany czynnościowe i napadową aktywność bioelektryczną. MRI/CT pokazują anatomię i strukturalne przyczyny (guz, zawał, malformacja). Holter EEG/Video-EEG służy do dłuższej rejestracji i korelacji zapisu z objawami. W zaburzeniach snu polisomnografia łączy EEG z oceną oddechu i ruchów, dostarczając pełnego obrazu nocnej fizjologii.

Dobór metody zależy od objawów: przy napadach – EEG i często MRI; przy omdleniach – EEG plus diagnostyka kardiologiczna; przy bólach głowy – obrazowanie i EEG w uzasadnionych przypadkach.

Gdzie wykonać EEG i jak umówić wizytę?

Jeśli szukasz sprawdzonego miejsca, sprawdź Badanie EEG w Kielcach. Lokalni specjaliści przeprowadzą rejestrację zgodnie ze standardem i wyjaśnią wynik w kontekście Twoich dolegliwości.

Na wizytę zabierz wcześniejsze opisy badań, listę leków oraz – jeśli to możliwe – nagranie epizodu (np. z telefonu). To ułatwia korelację zapisu EEG z objawami i przyspiesza decyzje terapeutyczne.

Najczęstsze pytania pacjentów – krótkie odpowiedzi

Czy EEG boli? Nie, jest całkowicie bezbolesne. Czy można prowadzić po badaniu? Tak, o ile lekarz nie zaleci inaczej. Czy EEG zawsze wykryje padaczkę? Nie zawsze – aktywność napadowa bywa przemijająca; czasem potrzebne są powtórne rejestracje lub dłuższy monitoring. Czy farbowane włosy przeszkadzają? Nie, jeśli skóra głowy jest dobrze przygotowana. Czy makijaż oczu ma znaczenie? Silny tusz może zwiększać artefakty przy mruganiu – warto go ograniczyć.

Jeśli masz objawy sugerujące napady, utraty świadomości lub zaburzenia snu, nie zwlekaj z konsultacją. Wczesne EEG przyspiesza diagnostykę i poprawia rokowanie, pozwalając szybko rozpocząć celowane leczenie.